Halk arasında yanlış bilinen doğru sanılarak “Böyledir.” diye hararetle savunulan çok deyim var. Bunlardan biri de “Üç maymunu oynamak” deyimidir. Yani “Görmedim, duymadım, söylemedim!”diye işin içinden sıyrılmak; işine gelmeyeni görmemek, duymamak, söylememek sanıyoruz. Ancak çok yanılıyoruz. Gelin işin aslını öğrenelim.

Bazı araştırmalarıma göre Japonya’nın Nikko şehrinde üç maymun tasviri bulunmaktaymış.  Japonların folkloruna aittir bu söz. Bu üç maymun aslında, 17’nci yüzyılda japonya’nın Nikko şehrinde Tosho Gu Tapınağının kapısına yapılan oymalardanmış. İsimleri de “Nikko Maymunları” imiş. Aslında bu maymunlar üç tane değil on dört tane imişler. Bunlardan sadece üçü ünlü olmuş. Bu oymalarda tasvir edilen maymunlar gerçekte insan hayatını temsil ederlermiş. Üç bilge maymun varmış. Adları İvazaru, Kikazaru, Mizaru imiş. Ağzını kapatan İvazaru adlı maymun kötü söz söylememek için böyle yaparmış. Kulaklarını kapatan Kikazaru adlı maymun kötü söz duymamak için böyle yaparmış. İki eliyle gözlerini kapatan Mizaru adlı maymun kötü gözle bakmamak için böyle yaparmış.

Budizm inancında da bu üç maymun “iyi bir insan” olabilmek için yapılması gerekenleri göstermekteymiş. Bu temel Budist ilkesine göre gözlerini, kulaklarını ve ağzını kapatan maymunlar, bilge olmak için; kötüye bakmamalı, kötü konuşmamalı ve kötüyü dinlememeli demek istiyorlarmış.

Aslında 13. Yüz yılda yaşayan büyük düşünür Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî de onlardan dört yüz yıl önce buna benzer pek çok değerli öğüt vermiştir: “Cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol. Şefkat ve merhamette güneş gibi ol. Başkalarının kusurunu örtmede gece gibi ol. Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol. Tevazu ve alçakgönüllülükte toprak gibi ol. Hoşgörülükte deniz gibi ol. Ya olduğun gibi görün, ya göründüğün gibi ol.”

Keşke bizler de Mevlânâ’nın yedi öğüdünü ilke edinsek ve keşke Japon kültüründe anlatıldığı gibi maymunu oynasak!