Kozmik Radyo, “Bizim Bab-ı Ali” programı gazeteciler Hülya Ekmekçi, Reha Ören, Pınar Aytekin ve Salih Güleç’in konuğu olan Jeoloji Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanı Dr. Mehmet Tatar ile İzmir’de yaşanan depremi, deprem gerçeği ile yüzleşmeyi, deprem olmadan önce alabileceğimiz tüm önlemleri konuştuk.

İzmir’de yaşanan depremin yıkıcı olmasının sebebinin kötü zemin, kötü işçilik ve denetimsizlikten kaynaklandığını belirten Başkan Tatar, “İzmir’de bu deprem beklenen bir şeydir, çünkü uzun süredir depremi oluşturan fay sessiz bir süredeydi. Seferihisar’da olan deprem 70 km. ileride yıkım meydana getirdi” dedi.

Fay Yasası’nın bir an önce çıkartılması gerektiğinin altını çizen Dr. Mehmet Tatar, “Deprem üretecek yerler belli, siz yapılaşmayı oradan taşırsanız herhangi korkulacak bir durum yok. Fay yasasında da biz fay hattı üzerindeki yapılaşmaların yasaklanması ve burada yapılaşma varsa onların taşınmasını istiyoruz. Fay yasasının bir an önce çıkartılmasını istiyoruz” diye konuştu.

İzmir Depreminden yola çıkacak olursak, çok konuşuluyordu, olacağı söyleniyordu, deprem sürpriz olmadı, bu konuyla ilgili düşüncelerinizi alabilir miyiz?

Öncelikle depremde hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allahtan rahmet, yakınlarına başsağlığı, yaralılara acil şifalar diliyorum. İzmir’de bu deprem beklenen bir şeydir, çünkü uzun süredir depremi oluşturan fay sessiz bir süredeydi. Seferihisar’da olan deprem 70 km. ileride yıkım meydana getirdi. Seferihisar’da da çok fazla büyük olmamasına rağmen bir tsunami meydana geldi, maalesef orada da bir vatandaşımız hayatını kaybetti.

DENETİMSİZLİKTEN KAYNAKLANDIĞINI DÜŞÜNÜYORUZ

Bu depremin yıkıcı olmasının sebebi bir kere kötü zemin, kötü işçilik ve denetimsizlik birleşince yıkımlar oldu. Binaların büyük çoğunluğu 90’lı yıllarda yapılmış ve mühendislik hizmeti alınsa bile denetimsizlikten dolayı kaynaklandığını düşünüyoruz. Bunun yanı sıra binanın altlarındaki işyerlerinde kolonların kesilme işlemlerinin yapılması da binalara hasar verdiğini düşünüyoruz. Betonun kalitesi, yeterince donatı kullanılmaması, artı zemin, artı işçilik birleşince yıkımlar meydana geldi. Maalesef 114 kişi hayatını kaybetti.

DEPREMİN NE ZAMAN OLACAĞINI TESPİT EDEMİYORUZ

Depremin nerede olacağını biliyoruz ama ne zaman olacağını tespit edemiyoruz. Mühendisler suçlu da belediyeler suçsuz mu? Belediyelerde suçlu, çünkü gerekli denetimi yapmamışlar.  Kolon kesimi yapıldıysa bunu belediyenin ilgilenmesi tespit etmesi ve önlemesi gerekiyordu. Bunun yanı sıra vatandaşın duyarlı olması gerekiyordu. Demek ki vatandaşta sesini çıkarmamış, yıllarca o binada oturmuş.

ÇARPIK BİR ANLAYIŞ VAR

Maalesef çarpık bir anlayış var. Bir de bakıyorsunuz yıkılan binanın yanındaki bina sapasağlam duruyor.  Bu da mühendislikle beton kalitesi, işçilikten kaynaklanan nedenlerden dolayıdır. Siz projeye göre zemini, zemine göre projeyi geliştirirseniz, zemine göre dizayn yaparsanız depremden korkulacak bir şey yok. Kaçak yapı da değilse, depremde zarar görecektir ama can kaybı olmayacaktır.

Fay yasası nedir, fay yasasının kabul edilmesi gerekliliği ile ilgili neler söylemek istersiniz?

Her deprem sonrası maalesef aklımız başımıza geliyor, önceden önlemler almıyoruz. Biz Adana depremini yaşadık, İstanbul depremini yaşadık, Afyon, Elazığ derken İzmir depremini yaşadık. Bu depremler olmaya devam edecektir. Çünkü biz deprem ülkesiyiz ve depremle yaşamasını öğrenmek zorundayız. Deprem olduktan sonra değil, deprem olmadan önce bizim deprem zararlarını minimuma indirgeceyecek çalışmalar yapmamız gerekir.

FAY YASASI BİR AN ÖNCE ÇIKARTILMALIDIR

Bizim Fay Yasası ile ilgili, AFAD daire başkanlığı ile koordineli bir çalışma yapıldı. Üniversite de tüm deprem olabilecek aktif fayların haritası çıkarıldı. Yani deprem üretecek yerler belli, siz yapılaşmayı oradan taşırsanız herhangi korkulacak bir durum yok. Fay yasasında da biz fay hattı üzerindeki yapılaşmaların yasaklanması ve burada yapılaşma varsa onların taşınmasını istiyoruz. Fay yasasının bir an önce çıkartılmasını istiyoruz. Çıkartırsak depremden gelecek olan zararlarda en büyük aşamaya gelmiş olacağız.

Fay hattı üzerinde bulunan yapılaşmaların kaldırılması ve yıkılması gerektiğini söylediniz, çünkü fay hattı üzerinde bulunan yapılaşmalarda mutlaka can kaybı olacağını belirttiniz, insan canı pahasına neden bu yasa kabul edilmiyor?

Bu olayın bir de ekonomik boyutu var. Ama görüyorsunuz ki her afetten sonra can kaybından öte ülkemize zaten büyük bir ekonomi yük getiriyor. Gencecik bir çocuğumuz kurtulunca ne kadar seviniyoruz, umudumuz oluyor. Can çok önemli, insan hayatı paha biçilmez. Onun için biz ekonomik boyutunu bir yana bırakarak, daha az canların gittiği ve daha az ekonomik zararla kurtulacağımız, yıkımların az olacağı projeler geliştirmemiz lazım. Bu da denetim mühendislik hizmeti, belediyelerin kaçak yapılara göz yummamasıyla oluşur.

YAPI DENETİMDE JEOLOJİ MÜHENDİSİ YOK

2000 yılından sonra Yapı Denetim Sistemi getirildi. Yapı Denetim Sistemi ilk çıktığında bizim çok hoşumuza gitmişti. Yapı Denetim Sistemi zeminden, jeolojiden başlıyor ama jeoloji mühendisleri istihdam edilmiyor. Yanlış olan bu, hizmet alıyorlar ama zemin etütlerini kontrol edecek elemanları yok. Siz ne getirirseniz yapı denetim onu kabul ediyor. Bizim meslektaşların getirdiği etüt raporlarını kabul ediyor, hâlbuki onu kontrol edecek sorumlu olan bir jeoloji mühendisinin olması gerekir, hiçbir yapı denetimde jeoloji mühendisi yok. Biz Jeoloji Mühendisleri Odası olarak bunu istiyoruz.

Belediyelerde mi yok Jeoloji Mühendisi yoksa Yapı Denetimde mi?

Yapı Denetimde yok, belediyelerin birçoğunda da yok zaten. Bizim çabamızla şimdi Adana Büyükşehir Belediyesinde var, Seyhan Belediyesinde var, Çukurova Belediyesinde ve Yüreğir Belediyesinde var. Bu 3 ilçe belediyemizde ve büyükşehirde etütler bire bir jeoloji mühendisleri tarafından kontrol ediliyor.

Uygun zemin, uygun bina ve fay hattı üzerinde olmayan bir yapılaşmaya gidildiğinde depremden korkmamıza gerek yok. Maalesef ki depremde binalar değil insanların yaptıkları sayesinde ölüm olayları gerçekleşiyor.